Özel Hastane Bünyesinde Hizmet Veren Hekimlerin Vergilendirilmesi
Ücret Olarak Vergilendirme:
Hekimleri, özel hastanede çalışırken aşağıdaki koşulları sağlıyorsa, elde ettiği gelir ücret olarak kabul edilir ve ücret geliri olarak vergilendirilmektedir.
61 inci maddesinde; “Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.
Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez. ..."
Burada dikkat edilmesi gereken husus, işverene tabi olmalı, belirli bir işyerine bağlı olmalı ve hizmet karşılığı ödeme almalıdır.
Bu durumda, hastane tarafından hekime yapılan ödemeler üzerinden stopaj vergisi kesintisi yapılır ve geliri ücret geliri olarak vergilendirilmektedir.
Serbest Meslek Kazancı Olarak Vergilendirme:
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'na göre, 65 inci maddesinde; “Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır. Serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.
66 ıncı maddesinde; "Serbest meslek faaliyetini mutad meslek halinde ifa edenler serbest meslek erbabıdır. Serbest meslek faaliyetinin yanında meslekten başka bir iş veya görev ile devamlı olarak uğraşılması bu vasfı değiştirmez.
Elde ettiği gelir serbest meslek kazancı olarak kabul edilmesi için bağımsız çalışma, kendi nam ve hesabına çalışma ve sermayeden ziyade bilgi ve beceriye dayalı çalışması gerekmektedir.
Bu durumda, hekim hastaneye serbest meslek makbuzu keser ve elde ettiği gelir serbest meslek kazancı olarak vergilendirmesi gerekmektedir.
Aynı Kanunun "Vergi Tevkifatı" başlıklı 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında; "Kamu idare ve müesseseleri, iktisadî kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar." hükmü yer almakta olup, aynı fıkranın (1) numaralı bendinde; hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61 inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç), 103 ve 104 üncü maddelere göre, 2/b bendinde ise serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemeler üzerinden %20 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hüküm altına alınmıştır.
221 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde ücret - serbest meslek kazancı ayrımının önemi ve vergilendirmesine ilişkin kriterler ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Söz konusu Tebliğde, "… bir faaliyetin serbest meslek faaliyeti olup olmadığı, faaliyetin; - sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanması, - bir işverene bağlı olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılması, - devamlı olması unsurlarını taşıyıp taşımadığına bağlı bulunmaktadır.
Özetle;
Hizmet akdi ile işverene tabi ve işyerine bağlı olarak verilmesi durumunda, elde edilen gelirin ücret kabul edilerek, Gelir Vergisi Kanununun 61, 94, 103 ve 104 üncü maddelerine göre vergilendirilmesi gerekmektedir.
İşverene tabi ve işyerine bağlı olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabınıza yapılması durumunda ise elde edilen gelirin serbest meslek kazancı olarak vergilendirilmesi ve söz konusu hizmetler kapsamında tarafınıza yapılan ödemelerden Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin 2/b bendi uyarınca % 20 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir.
Örnek: Bir diş hekimi, özel hastanede sabit çalışma saatlerinde çalışmaktadır. Hastane yönetiminin talimatlarına tabidir. Elde ettiği gelir ücret olarak vergilendirilmesi gerekmektedir.
Örnek: Bir diş hekimi, hastanede belirli günlerde çalışmaktadır. Ancak kendi çalışma saatlerini ve yöntemlerini belirlemektedir. Elde ettiği gelir serbest meslek kazancı olarak vergilendirilmesi gerekmektedir.
Katma Değer Vergisi Kanunu Yönünden:
3065 sayılı Katma Değer Vergisi (KDV) Kanunu'na göre, “1/1 inci maddesinde, Türkiye'de ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin KDV' ye tabi olduğu, ticari, sınai, zirai faaliyet ile serbest meslek faaliyetinin devamlılığı, kapsamı ve niteliğinin Gelir Vergisi Kanunu hükümlerine göre, Gelir Vergisi Kanununda açıklık bulunmadığı hallerde, Türk Ticaret Kanunu ve diğer ilgili mevzuat hükümlerine göre tayin ve tespit edileceği” hükmü yer almaktadır.
Aynı Kanunun 4 üncü maddesinde, “hizmetin teslim ve teslim sayılan haller ile mal ithalatı dışında kalan işlemler olduğu, bu işlemlerin bir şeyi yapmak, işlemek, meydana getirmek, imal etmek, onarmak, temizlemek, muhafaza etmek, hazırlamak, değerlendirmek, kiralamak, bir şeyi yapmamayı taahhüt etmek gibi şekillerde gerçekleşebileceği” hükme bağlanmıştır.
Verilecek hizmetinin ücret mahiyetinde değerlendirilmesi durumunda, bu hizmet KDV'nin konusuna girmeyecektir.
Söz konusu hizmetin serbest meslek faaliyeti kapsamında değerlendirilmesi halinde, söz konusu hizmete ilişkin düzenlenecek serbest meslek makbuzunda % 10 oranında KDV hesaplanması gerekmektedir.
Sonuç olarak, özel hastaneye sözleşme kapsamında verilen hekimlik hizmetinin vergilendirilmesi, hekimin çalışma şartlarına ve sözleşmenin niteliğine göre değişmektedir. Hekim, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı çalışıyorsa ücret geliri; bağımsız ve kendi nam ve hesabına çalışıyorsa serbest meslek kazancı olarak vergilendirilmesi gerekmektedir.
