Finansal Kuruluşlarda Belge Düzenleme Sürecinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Finansal Kuruluşları;
1. 21/11/2012 tarihli ve 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri,
2. 20/6/2013 tarihli ve 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun kapsamında faaliyet gösteren ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşlarını kapsamaktadır.
6802 sayılı Gider Vergisi Kanunu’nun 28 inci maddesinde banka ve sigorta şirketlerinin 10/6/1985 tarihli ve 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu’na göre yaptıkları işlemler hariç olmak üzere, her ne şekilde olursa olsun yapmış oldukları bütün muameleler dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paralar ibaresiyle verginin konusunun ne olduğunu açıklanmıştır.
6802 sayılı Gider Vergisi Kanunu’nun 28 inci maddesinde, bankerlerin BSMV kapsamına giren işlemleri açıklamak gerekirse;
1. Bankaların yaptıkların muameleler ve hizmetler. Teknolojinin gelişmesi ile birlikte bankaların yaptıkları işlemleri artık elektronik para ve ödeme kuruluşları gibi diğer finans kurumlarında yaptıkları işlemler,
2. Menkul kıymetleri alım-satıma aracılık etmeyi meslek edinenler,
3. Faiz ve benzeri menfaatleri sağlamak için sürekli şekilde para toplayanlar,
4. Ödünç para verme işlemler( komisyon, ücret, hizmet karşılığı gibi adlarla aldıkları paralar dâhil).
Bankacılık kartları (Kredi Kartı, Banka Kartı, Ön Ödemeli Kart) kullanılmak suretiyle gerçekleştirilen perakende teslim ve hizmet ifalarına ilişkin yeni nesil ödeme kaydedici cihaz (ÖKC) fişlerine dair usul ve esaslar ile 21/11/2012 tarihli ve 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında Türkiye'de kurulu finansman şirketleri ve tasarruf finansman şirketlerine, 20/6/2013 tarihli ve 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun kapsamında faaliyet gösteren ödeme kuruluşları ve elektronik para kuruluşlarına banka ve sigorta muameleleri vergisine (BSMV) tâbi işlemleri nedeniyle fatura yerine geçmek üzere dekont düzenleme zorunluluğu getirilmiştir.
Burada önemli nokta, 6361 sayılı Kanun kapsamında faaliyet gösteren finansman ve tasarruf finansman şirketleri ile 6493 sayılı Kanun kapsamında faaliyet gösteren ödeme ve elektronik para kuruluşları BSMV'ye tâbi işlemleri için dekont düzenlenmesi gerekmektedir. Dışında kalan KDV'ye tâbi teslim ve hizmetleri için fatura düzenleyecektir.
Bir diğer önemli husus ise ödeme ve elektronik para kuruluşları ise, faaliyetlerine göre bir, üç, altı ay veya bir yıl gibi belirli hesap devreleri itibariyle, devre sonlarında düzenlenen hesap bildirim cetveli (ekstre) ile bildirilmesi mutad olan BSMV’ye tabi işlemleri için dekont yerine aynı bilgileri taşımak şartı ile hesap bildirim cetveli (ekstre) düzenleyebilecektir.
Düzenlenecek dekontların aşağıda belirtilen şartlara uygun olması zorunludur:
a) Dekontun önyüzünün, üst orta kısmına gelecek şekilde "Dekont (Finansman Şirketi)", “Dekont (Tasarruf Finansman Şirketi)”, “Dekont (Ödeme Kuruluşu)” ya da “Dekont (Elektronik Para Kuruluşu) başlığı bulunur.
b) Dekontlar en az iki örnek olarak düzenlenir, ikiden fazla örnek olarak düzenlendiği takdirde her birinin kaçıncı örnek olduğu belirtilir.
c) Dekontu düzenleyen her şube veya birim itibariyle her hesap dönemi başından itibaren 1'den başlamak üzere düzenleme sırasına göre müteselsil sıra numarası verilir.
d) Düzenlenecek dekontlarda en az aşağıdaki bilgilere yer verilir:
1) Finansman şirketinin, tasarruf finansman şirketinin, ödeme veya elektronik para kuruluşunun (ve şube) unvanı, iş adresi, bağlı olduğu vergi dairesi ve vergi kimlik numarası,
2) Müşterinin adı-soyadı/unvanı, adresi, vergi dairesi ve T.C. kimlik numarası (vergi kimlik numarası),
3) Düzenleme tarihi,
4) İşin nev'i, miktarı, fiyatı ve tutarı,
5) Belgeyi düzenleyen finansman şirketi, tasarruf finansman şirketi, ödeme veya elektronik para kuruluşu yetkilisinin imzası.
e) Dekontlar BSMV'ye tâbi hizmet veya satışlarda BSMV yükümlülüğünün doğduğu anda düzenlenir. Bu şekilde düzenlenmeyen dekontlar hiç düzenlenmemiş sayılır.
f) Dekontların anlaşmalı matbaalara bastırılması veya notere tasdik ettirilmesi zorunlu bulunmamaktadır.
g) Bir ay içinde düzenlenen dekontlara ilişkin bilgilerin, takip eden ayın on beşinci günü sonuna kadar internet üzerinden, www.gib.gov.tr adresinde hizmet veren İnternet Vergi Dairesine, kullanıcı kodu, parola ve şifre kullanarak giriş yapmak suretiyle Gelir İdaresi Başkanlığına gönderilmesi gerekmektedir.
Eğer düzenlenme zorunluluğu getirilen belgelerin düzenlenmediğinin, kullanılmadığının, aslı ile örneğinde farklı tutara yer verildiğinin veya gerçeğe aykırı olarak düzenlendiğinin tespiti halinde, her belge için ayrı ayrı olmak üzere Vergi Usul Kanununun 353/2 nci maddesi uyarınca özel usulsüzlük cezası, bir ay içinde düzenlenen söz konusu belgelere ilişkin bilgilerin yukarıda belirtildiği şekilde gönderilmemesi veya süresinde gönderilmemesi veyahut eksik veya yanıltıcı bilgi gönderilmesi halinde de Vergi Usul Kanununun mükerrer 355 inci maddesine göre özel usulsüzlük cezası kesilmektedir.
Özetle, 6361 sayılı Kanun kapsamında faaliyet gösteren finansman ve tasarruf finansman şirketleri ile 6493 sayılı Kanun kapsamında faaliyet gösteren ödeme ve elektronik para kuruluşları BSMV'ye tâbi işlemleri için dekont, BSMV’ye tabi olan işlemleri dışında kalan KDV'ye tâbi teslim ve hizmetleri için fatura düzenleyecektir. Ödeme ve elektronik para kuruluşları ise, faaliyetlerine göre bir, üç, altı ay veya bir yıl gibi belirli hesap devreleri itibariyle, devre sonlarında düzenlenen hesap bildirim cetveli (ekstre) ile bildirilmesi mutad olan BSMV’ye tabi işlemleri için dekont yerine aynı bilgileri taşımak şartı ile hesap bildirim cetveli (ekstre) düzenleyebilecektir.
Kaynaklar
Resmi Gazete(6802 Sayılı Kanun), (1956), Gider Vergiler Kanunu. 13 Temmuz 1956.
Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği(Seri No: 435).
Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği(Seri No: 562).
Melek ÖZ (2022). Bütçe Gelirleri İçerisinde Banka Ve Sigorta Muameleleri Vergisinin İncelenmesi: 2012-2022. Banka Ve Finans Hukuku Dergisi, 11 (44), 765 - 780.
