Şirket Ortaklarının Cari Hesapları Nasıl İzlenmeli?
Ortak Cari Hesabı Nedir? Neden Dikkatle İzlenmelidir?
Ortak cari hesabı, şirket ile ortağı arasındaki nakit, mal, hizmet veya borç-alacak ilişkilerini gösteren hesaptır. Bu hesap, hem şirketin ortağa borçlu kalması (ortak alacağı) hem de ortağın şirketten alacaklı hale gelmesi (ortak borcu) şeklinde çalışabilir.
Sıklıkla gözlenen durumlar şunlardır:
Ortağın şirkete geçici finansman sağlaması
Ortağın şirket kasasından nakit çekmesi
Şirketin ortağa mal veya hizmet sağlaması
Ortağın şahsi harcamalarının şirket üzerinden yapılması
Her ne kadar ticari hayatın doğal bir sonucu gibi görülse de, bu hesapların doğru izlenmemesi halinde transfer fiyatlandırması, örtülü kazanç dağıtımı, belgesiz gider, örtülü sermaye ve hatta vergi ziyaı cezası gibi ciddi sonuçlarla karşılaşılabilir.
Muhasebe Kayıtlarında Ortak Cari Hesapları Nasıl İzlenmeli?
Ortaklarla ilgili işlemler, 120 - Alıcılar / 320 - Satıcılar ya da 131 - Ortaklardan Alacaklar / 331 - Ortaklara Borçlar hesap gruplarında izlenebilir. Ancak muhasebe kaydı yapılırken en çok yapılan hatalardan biri, bu hesaplara gerekli açıklamaların yazılmaması, işlemin içeriğinin net olarak gösterilmemesidir.
Doğru kayıt örneği:
131 Ortaklardan Alacaklar
Açıklama: [A. Yılmaz - 12.03.2025 - Şirket kasasından alınan geçici ödeme]
100 Kasa
Açıklama: [A. Yılmaz - Nakit çıkışı]
Her cari işlem, belgeye dayanmalı, varsa sözleşmeyle ilişkilendirilmeli ve vadeli ise geri ödeme planı oluşturulmalıdır. Aksi halde, bu hesapların içeriği denetimlerde şirketin lehine yorumlanmaz.
Vergisel Açıdan Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Ortak cari hesaplarının en büyük riski, örtülü kazanç dağıtımıdır. 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 13. maddesi kapsamında, ortağa emsal faiz oranının altında borç verilmesi durumunda, aradaki fark kurum kazancından indirilemez. Hatta stopaj yükümlülüğü bile doğabilir.
Ortaklar şirketten borç aldıysa → Bu tutar, faizsiz verilmişse, emsal faiz oranı üzerinden hesaplanan faiz gelir yazılmalı, KDV yönünden değerlendirilmeli ve gerekirse stopaj hesaplanmalıdır.
Ortak şirkete para koyduysa → Geçici bir fonlamaysa, borç sözleşmesi yapılmalı, faiz ödemesi varsa yine vergisel yansımaları dikkate alınmalıdır.
Bu işlemler hem vergi denetim raporlarında hem de bağımsız denetimlerde doğrudan incelenmektedir. Özellikle 2025 itibarıyla ortak cari hesaplarının aylık ve dönem sonlarında analiz edilmesi, kasa mevcudu ve banka hareketleriyle tutarlılık açısından kontrol edilmelidir.
Enflasyon Muhasebesi ve Cari Hesaplara Etkisi
2025 yılı itibarıyla uygulanmakta olan enflasyon muhasebesi, ortak cari hesaplarını da doğrudan etkiler. 2023 ve sonrası yıllarda oluşan alacak ve borçlar enflasyon düzeltmesine tabi tutulur. Bu düzeltme yapılmadığında, bilançodaki parasal olmayan alacak ve borçların gerçeği yansıtması mümkün olmaz.
Özellikle 2024’te oluşan uzun vadeli ortak alacakları, düzeltme katsayısı ile yeniden değerlenmeli ve bu farkın özkaynağa etkisi analiz edilmelidir. Bu noktada, müşavirin hem düzeltme işlemini teknik olarak doğru yapması, hem de vergi boyutunu gözetmesi gerekir.
Örnek Uygulama ve Raporlama Tavsiyesi
Şirketlerde yıl sonu mali tablo hazırlığı sürecinde, ortak cari hesapları için aşağıdaki kontroller yapılmalıdır:
Her ortağın cari bakiyesi alacak mı, borç mu?
İşlem detayları açıklamalı mı?
Varsa faiz hesaplaması yapılmış mı?
Alacağın tahsiline veya borcun ödenmesine dair belge/sözleşme var mı?
Bu işlemler ticari mi, şahsi mi?
Bu analiz sonucunda denetim dosyasına eklenecek kısa bir not, olası bir inceleme sürecinde şirketi ve müşaviri güvence altına alacaktır.
Sonuç
Ortak cari hesapları, çoğu zaman “şirketin iç işi” gibi algılansa da, vergisel ve mali denetimlerin en dikkat çeken kalemlerinden biridir. 2025 yılı itibarıyla, Gelir İdaresi Başkanlığı'nın dijital denetim kapasitesinin artması, bu hesapları daha görünür kılmıştır. Mali müşavirlerin bu süreci sadece kayıt tutma değil, aynı zamanda raporlama ve danışmanlık sorumluluğu olarak ele alması gerekir. Çünkü düzenli takip edilmeyen bir cari hesap, şirketin vergi matrahını bozabilir, haksız kazanç eleştirisine neden olabilir ve ceza riskini artırabilir.
