Kıdem Tazminatı Hesaplamalarında Bilinmesi Gerekenler
Kıdem Tazminatı Nedir?
Kıdem tazminatı, 4857 sayılı İş Kanunu'na tabi çalışanların belirli şartları sağlamaları durumunda işten ayrılırken aldıkları tazminattır. İşyerinde en az 1 yıl çalışan işçiler, işveren tarafından haksız yere işten çıkarıldığında veya haklı nedenlerle işten ayrıldığında kıdem tazminatına hak kazanır.
Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Şartları
Bir çalışanın kıdem tazminatı alabilmesi için şu koşulların sağlanması gerekmektedir:
İşveren tarafından haksız yere işten çıkarılma,
Çalışanın haklı fesih sebepleriyle işten ayrılması, (örneğin, sağlık sorunları, işverenin ahlaka aykırı davranışları)
Kadın çalışanların evlilik nedeniyle 1 yıl içinde işten ayrılması,
Erkek çalışanların askerlik nedeniyle işten ayrılması,
Çalışanın emekliliğe hak kazanarak işten ayrılması.
Kıdem Tazminatı Hesaplama Yöntemi
Kıdem tazminatı hesaplanırken çalışanın brüt ücreti esas alınır. Kıdem tazminatı hesaplama formülü şu şekildedir:
Kıdem Tazminatı = Çalışılan Yıl x Brüt Aylık Ücret
Örnek hesaplama:
Çalışanın brüt maaşı: 30.000 TL
Çalıştığı süre: 5 yıl
Kıdem tazminatı: 5 x 30.000 TL = 150.000 TL
Önemli Not: Kıdem tazminatında tavan ücret uygulanır. 2024 yılı itibarıyla kıdem tazminatı tavanı belirli dönemlerde güncellenmektedir.
Kıdem Tazminatının Muhasebeleştirilmesi
Kıdem tazminatı, işletmeler için bir gider olarak muhasebeleştirilir. Muhasebe kayıtlarında genellikle “Kıdem Tazminatı Karşılığı” hesabı kullanılır.
Muhasebe kaydı örneği:
Kıdem Tazminatı Gideri (770 veya 780) XXXX Kıdem Tazminatı Karşılığı (372) XXXX
Ödeme yapıldığında:
Kıdem Tazminatı Karşılığı (372) XXXX Banka veya Kasa (100 veya 102) XXXX
Bu kayıt yöntemi sayesinde kıdem tazminatı, işveren tarafından ilerleyen dönemlerde finansal yük oluşturmaması için karşılık olarak ayrılabilir.
Kıdem Tazminatının Vergisel Etkileri
Kıdem tazminatı, hem işçi hem de işveren açısından belirli vergisel kurallara tabidir:
SGK Primi: Kıdem tazminatı SGK primine tabi değildir.
Gelir Vergisi: Kıdem tazminatında vergi istisnası uygulanmaktadır. Vergi istisnası tavan ücreti aşmayan tutarlarda geçerlidir.
Damga Vergisi: Kıdem tazminatından sadece damga vergisi kesintisi yapılır.
Örneğin;
Brüt kıdem tazminatı: 150.000 TL
Damga vergisi oranı: %0,759
Ödenecek net kıdem tazminatı: 148.861,50 TL
İşverenler İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler
Kıdem tazminatının doğru hesaplanmaması iş davalarına neden olabilir.
Tavan ücret düzenli olarak kontrol edilmelidir.
Tazminat ödemesi yapılmadan önce iş hukuku ve vergi mevzuatına uygunluk açısından muhasebe departmanı ile koordinasyon sağlanmalıdır.
Kıdem tazminatı karşılığı ayrılarak işletmenin finansal yükü dengelenmelidir.
Kıdem tazminatı hesaplamaları, muhasebeciler ve işverenler açısından detaylı bir çalışma gerektiren bir konudur. Yanlış hesaplamalar işveren için hukuki ve mali riskler oluşturabilir. Bu nedenle tavan ücret sınırlarının takip edilmesi, doğru muhasebe kayıtlarının tutulması ve vergisel avantajların değerlendirilmesi büyük önem taşımaktadır.
